Theih kau nak thlalang ong Lai/Mizo Chinlungfa kan hrut Chakma an fim nak kan celh ti lo?

Chakma Autonomous District Council CADC, Chawngte lei ah kan thil hmuh le theih mi nih, fak ngai in fim akan chim bak ko, CADC – Area pawl cu..

Thlasik akik zong ah, Nilum can asi zong ah zingka tein an tho hna khi asi, Zing suimilam 5:00am hi an thaw ning tlangpi asi, Zing suimilam 6:00 ah hin cacawn lio student hna cu, tution kal mi hna pawl cu acan te ah ahmun phan ding in regular tein an kal tawn khi asi.

Chakma Unau pawl hi an fim ngai ngai nak cu, an Siangpahrang dik tak ‘ British pawl thim si lo mi ‘ kha an ngei mi asi, Cu nih cun Bangladesh-ah umnak hmun khuar in, Atu ah CADC area Mizoram ah Chakma umnak khua vialte hna hi, kum chiar in an tlawng dih tawn khi asi, Asullam le umzia cu Mizoram chung ah siseh, Arunchal ah siseh, an Siangpahrang nih an tlawng cang mi hrimhrim kha, Chakma Historical chronical ah document ah an chiah/um peng kha asi.

Historical bak Ram an lak peng tinak asi, mah an ram lak mi hna hi an ta asi tiin, an Historical chronical evidence he an claim (humhak daih tawn) khawh cang khi asi, Atu hnu in kum 200 hnu ah vawlei Map le Geography hi ithleng siselaw Chakma pawl nih cun Kan ram asi ti nak document an ngei tha bak cang tinak asi an fim ning cu.

Vai miphun fim historian le thinker ropi taktak hna le Mithiam le fim minthang hna nih, an chim bik tawn cu Historical thil hi an chiah pawimawh ding India ram ropi taktak can kha, Chandra Gupta Moryia can kha asi, kha can lio ah Siangpahrang ram vialte hna kha India ram arak si tiin, Hlan lio an Siangpahrang hna nih an tlawngnak ram kha Map caah an hman tawn kha asi atutiang in.

Kan nih Chinlungfa, Lushai, Mizo, Mara, Chin, Lai, Pang, Bawm’hna hi Kan Ifimter ngai ngai bantuk in kan I umter tawn, Sihmanselaw kan mawlzia le hi bantuk lei lam ah hin, hnufual zia hi kan itheih lo reng reng hi asi, Christmas-Vawksa le Sunday School le Thlarau ar khuang in, lam le hlasak nih hin kan mit acawter maw singha aw timi hi nan zum khawh lai maw??

Nihin ni ah hin King le King chungkhar nih hin umzia a ngei ti lo, cu cu thil dik a si, British pawl nih khan Siangpahrang lem 250 nak tam cakuat pek in King original pawl tlauternak ding ah tuah asi, King ram le kan ram hi tuak tan ning zong ka thiam ti lo, Siangpahrang long long kan si dih ko cang.

ZORO pawl nih Zo unification an chim hna, MNF le political party dang zong nih an chim hna, Biaknak lei zong nih an chim hna fawn, Sihmanselaw a Root taktak belte cu kan phak fawn lo, kan mithiam pawl zong nih lungthin thil ruah mi taktak si lo in, Society lei mi tampi ruahnak lawmpiak lei phun in kan kalpi, kha pin lei fimnak le thiamnak an hmang duh fawn lo khi asi.

Miphun reng reng le Ram reng reng pumkhat si kan tim ah cun, An thlah tu hna history ah Siangpahrang chung ah, Ram ngei lian bik le Ram an lak lian bik san lio ah khan an kir than, cu mi Siangpahrang ram hisap in an ram cu lak than khawh nak ding ah, Historical fact he an tangti tawn khi asi, Cu bantuk tein poetry-hna, ram ngaih nak hla hna ansa tawn khi asi.

Chakma pawl nih cun atu bantuk in Siangpahrang hmang in, ram le miphun cu an kalpi peng khi asi cang, Chinlungfa hna nih cu cu kan tluk lonak pakhat asi, Huat nak phun maw asi lo ah, Chakma va soisel in miphun le miphun ihuat khawhnak le buainak tuah lei hi cu atha tiin kan chim duh lo,  Chakma pawl hi zohchun awk tlak ngai an si, hriam hlei tel lo in ram lak ning hi anrak thiamtuk khi asi, zofa hna nih kan tluk bak lo khi an si.

Chinlung fa hna belte cu – Kan history tialtu hna zong nih British pawl anrak ra hnu Christian hnu bak in history an tial duh lo le tial mi a um lo fawn, kha hlan vialte kha miphun hrut le mual ka sizia, Miphun hrut le Pathian ngei lo, Dark Ages an ti bak mi kha asi, British pawl anrat hlan ah hin, kan pipu hna nih khan Democracy anrak practice daih cang miphun fim le advance tak cu kan si ko, sihmanselaw atu ah cun kanzia hi adang ngai cang ruang ah, mi mual ah kan ruah mi Chakma hi kan tluk ti lo.

Chinlung fa hna chung ah Siangpahrang pakhat san lio ah cun:- Chin Hills vialte, Tripura, Manipur, Chittagong hills, Lushai pahar (Mizoram) tiang ram kauhter in Tax/Ngun khuai an lak, Burma Siangpahrang le Shan Siangpahrang hna zong nih humhim nak ah an hmang, kha san lio ah cun, Chin-Zo-Lushai- Kuki-Hmar Ram Map cu a lian bik le Ropi bik can asi ko, cu hmanh cu miphun pumkhat si ding ah Historical proff caah hmang ding in, zeihmanh hlathlai duhnak an duh lo, an tuah fawn lo khi kan si.

History kan chim deuh ah cun Bawipa Jesuh tiah kan tip eng fawn, Kan pipu hna nun hlun le an ropi nak kal tak in, hmuh bal lo ram Kalvari tlang hna kan ruah daih fawn, Rih- Dil/lake nak in Jordan tiva hna kan chim duh deuh khi asi, Atu dirhmun ah cun Chin-Zofa hna nih Chakma hi kan tluk bak ti lo e.

#Laifa Lawngtlai#