Nupa sicang hnu ah fa ngeih/puai khawh lo nak chan cu Nu long si lo in Pa zong arak si ve, Fa puai khawh than nak ding ah Dr nih fiangte in achim mi cu,

Nupa nun hman khawh lo an thil atho khawh lo hi cu phun dang ah chiah phawt ko u, Mipa phun thlah khawh lo “Azang ti/Sperm count anung lo/hût” kan timi nih hin Nu fa apuaiter khawh lo khi asi, mah kong ah hin Pa azangti a tlawm or pakhatkhat ruang ah asi khawh, Mipa azangti anung fawn mi zei maw (blockage) a um ruang ah fa ngei khawh lo asi khawh ko, Mah bantuk ah hin microsurgery/khoi hna zong a herh tawn mi thil asi, Fa puai khawh lo ngei khawh lo asi ah hin mi tampi nih, Nu long hi an izohter tawn khi asi, nain Mipa lei dik lo mi zong hi atam ngai ve fawn khi asi, mah caah cun mipa zong izohter hi thil tha bik asi, Nu zong Pa zong izohter veve ding asi timi hi theih arak her bak mi asi.

Mipa Sperm count: Sperm count normal hi ml khat ah million 15 in million 200 nak tam sperm um hi asi, Ml khat ah 15 million nak tlawm siseh, vawi khat Sperm chuak ah 39 million nak tlawm sperm siseh, mah hi mipa ci/sperm tlawm (low sperm count) tinak asi, azat ciah hi cu chim ahr ko, A tam le tlawm lei pin ah a ṭhat le ṭhat lo (quality) a pawimawh fawn, a cawlcang ning atha khawh ding asi, A quantity le quality a pawimawh ve ve ko, Sperm count atlawm ko hmanh ah, ci/sperm ṭha (motility le quality ṭha) a tam ah cun, Nu fapuai khawh nak ding ah aza ko, Tahchunnak pakhat cu ti hleuh bantuk deuh in, ti hleuh mi nih dingte in hleuh in dingtein hleuh kir khawh mi hi cu, (sperm) si saduhthah bak asi, Ci cak lo cu hmailei pan thlei lo in amei cawlcangter bantuk cu, Nu fa puaiter khawhnak chance atlawm tiah an timi asi.

Mipa ci/sperm tam fawn, ngandamnak tha fawn, Nu lei ah zeihmanh fel lonak a um fawn lo, nain nau puai khawh lo hi an um ve fawn, A chan theih lo hi a um ve fawn, nupa cheu khat hna cu arauh hlan ah fa an puai khawh cawlh ko, cheu khat cu kum sau ngai an um hnu ah fa puai mi zong an um ve fawn, Abraham nupi Sari zong pitar hnu ah nau a puai ko kha asi, mah hnu ah fapa Isaka a hrin/chuak ko kha mu! Minung nih theihthiam khawh lo mi thil hi cu a um ve ko, Mipa ci (sperm count) tlawm hi oligozoospermia tiah an ti, ci/sperm nung um lo hi azoospermia tiah an ti, mah hi mipa lei dik lo ruang ah fa nheih khawh lonak cha nasi, bia tak tein zohkhen herh veve an si, ci/sperm nung lak chuah zong a her can a um tawn, Mi dang ci/sperm nung lak in, Nu fapuaiter khawh mi zong asi, Hospital sang deuh ah hi bantuk hi cu kalpi atha bik cem.

Mah pin ah khin kan mah nih Inn lei ah izohkhen khawh mi zong asi, In lei ah kanrak tuah ve ding mi hna cu, Ei le din pin ah nichiar in kan nunphung (lifestyle) zong hi arak pawimawh ngai mi asi, Medicine hmang in kan izohkhen lo ah cun, acung ah kan chim bang in mah le nunphung hi biapi bik thiamthiam khi asi, mah pin dang a um lo, Ei le din, ni chiar nunphung (lifestyle) hi ngandam le ngandam lonak ah ahngat bik mi asi, nan taksa ah zei bantuk Vitamin dah nan ngei lo, ei/din piak her mi Vitamin A,B,C,D tibantuk hna hi minung taksa ah ngeih tengteng ding thil pawimawh ngai mi arak si, tlangcung miphun hna nih kan taksa caah ei/din hi kanrak ngai pawi mawh bal lo mi hi apoinak lian bi kasi, ka nih aduh mi long ei hmang kan si, theih arak her bak ko.

Kuak zu hi mipa ci/sperm tlawm nak chan lang ngai mi asi an ti, Mipa ci/sperm tlawm mi caah cun, Kuak zuk lo hi atha ngai mi thil asi, Cun Zu le ritsi dang zong hi a chan pakhat a si fawn, Zu din tam lo ah cun apoi tuk lem lo nain, zu din tam mi le adin peng mi caah hin ci/sperm tlawmtertu pakhat asi caah, din peng lo kha atha bik cem, Ritsi dang dang tuah tawn mi hna zong hi opium, Ganja le cocaine bantuk hna ei/din tawn mi hna hi ci/sperm tlawmtertu asi khawh fawn, Cun thil dang ah under pen tight/hmetuk hruk mi hi atha lo fawn khi asi, minung ci/sperm hi boruak tha le cawlcang peng hi a herh ngai mi thil asi caah, under pen tight tuk mi nih hin sperm a tlawmter khawh fawn, under pen lose deuh mi hruk hi atha.

Mi thau tuk hna caah derter hna, zan thaw tein it hna, exercise tuah hna hi pawimawh ngai mi asi, acung lei tarlan cang bang in minung nunphung ah hin, kan ci/sperm ngandamnak tiang danglamter khawh asi caah, nunphung ngandam ngai ngai in khuasak le Ei/din taksa nih aherh mi Vitamin ngeih tam thali ei hi atha, Voksa thau tamtuk ei hna hi ngandamnak caah cun athatuk lem lo khi asi, mah caah cun lam zei poh ah kan nunzia ah tampi thil asining siter lo hi ahngat mi zong asi, Mipa ci/sperm sersiam nak caah taksa herh mi dang dang hna a um ve fawn, mah hna cu nichiar in kan lak thau, protein le carbohydrates hn hi a pawimawh peng mi asi, Ei le din ah hin mipa ci/sperm tamtertu le danglam tertu hi fiang tein a um ko timi hi theihhngalh bak atha, A tanglei mi hna hi mipa ci/sperm caah thazang pektu le ngandam tertu cheu khat hna asi.

COENZYME Q10:- Mah hi vitamin bantuk deuh asi, thau tlawmter khawh (fat soluble) a si, Taksa ah cell dang dang hna cak/thawnnak petu a si, antioxidant cak le san tlai ngai mi asi, Sa le sa thin, nut phun phun, olive le soya oil, broccoli, spinach le avocado hna nih hin sperm caknak petu angei tam khi asi.

FOLATE :- Coenzyme Q10 ngei tam mi pin ah dal, bean le pe ti bantuk hna zong nih sperm cak/thawnter nak tampi angei.

L-ARGININE :- Mah hi taksa ah hin amah le mah asiam chuak ve mi asi, hormone achuah pi khi asi, Amino acid siin taksa nih protein a siam chuah pitu a si fawn, Sa, cawhnuk le nut phunphun hna nih sperm caknak angei tam fawn.

L-CARNITINE :- Mah hi chemical phun khat, amino acid he atluk deuh mi asi, thau rialto caknak chuahtertu asi fawn, taksa riantuan dang dang abawm fwan, Antioxidant bantuk in riantuan asi, sa, cawhnuk, pa ei phun, avocado le asparagus hna nih hin caknak a ken tam fawn khi asi.

SELENIUM :- Selenium hi Ci/sperm bawmtu asi, ci/sperm caknak le ngandamtertu san tlai bik mi asi, Nga sa, sa, nut, pa ei phun le asparagus bantuk hi tampi ngei mi asi.

Acung ah kan langhter cang mi ah khin vitamin E, vitamin C, vitamin D le Zinc hna hi atha tuk mi asi, mah caah cun minung nih kan mah thil tuah mi ah, kan taksa ngandam nak lei ah danglam ter khawh asi caah, abik in ei/din hi ralrin tein kan e ikan din ah cun lam tampi ah bawmtu asi theu tawn, harnak petu zong asi fawn, mah pumpak ceu ah nunphung lifestyle hi ahngat bak mi asi.

#Gilead Thinghnai-Dr Lalkhawngaihsanga#