Japan ram khuapi pahnih ah ralpi pahnih nak lio bomb an thlak cam phaphak cu philh lonak le upat pek asi, khuapi 2 ah minung thi zat cu,
Japan ram khuapi pahnih ah ralpi pahnih nak lio bomb an thlak cam phaphak cu philh lonak le upat pek asi, khuapi 2 ah minung thi zat cu,
United States nih August 6 le 9 1945 ah khan Japan ram khuapi pahnih Hiroshima le Nagasaki ah, atom bomb cak/thawngtuk mi thlak in puakter asi, mah bomb puak ah khan minung 129,000 to 226,000 hrawng an thi kha asi, atam u cu civil minung hna an si, mah long long cu Idohnak ah Nuclear hriamnam hman chun asirih ko, August 6 le 9 ah bomb thlak asi ah khan Nagasaki khuapi ah minung 70,000 nak tam thiin, Hiroshima ah khan minung 140,000 hrawng an thi fawn, US nih mah bomb Japan ram khuapi pahnih ah, an thlak hnu in atu hi kum 77-nak arak sic ang khi asi, philh lonak program tuah in upat tihzahnak an langhter hna khi asi.
mah lio bomb 15kg
Mah lio ah Nuclear an hman mi kha kg 15 rit asi, mah hmanh nih khuapi pakhat ah minung nunnak alak mi kha turu tuk mi asi,
tu san ta pakhat hi 100kg asi,
atu san ah Nuclear an ngeih cang mi hna hi warhead pakhat ah hin 10 um in pakhat hi kg 100 rit asi cang, mah kg 100 rit mi pakhat te hman tah chun nak ah India khuapi New delhi ah thlak hna selaw apuak bak ah hin Delhi minung acheu hrawng hi a thi lai tih asi cang, delhi minung zat acheu hrawng cu 1.2 million hrawng asi lai cu, tih anung taktak ko e.
Minung a buaiter cang Monkeypox zawtnak nih vawlei ram dang dang hna aluh hnawh than cuah mah lio asi fawn cang,
Monkeypox zawtnak nih vawlei ram dang dang hna, a luh hnawh cuah mah lio asi fawn cang, minung tampi abuaiter fawn, vawlei ram ropi US zong nih public health emergency arak phuang than cang, buaipi ding a tling than taktak ko cang, India-ram chung zong ah mah zawtnak hrik kai hi, minung 9 a um cang, Central acoyah nih expert teams hna cu meeting ngeih pi asi cang, Monkeypox zawtnak nih vawlei ram dang dang hna, an buaiter than cang caah, US-ah cun mah zawtnak hrik kai hi minung 7,000 leng an um cang tiah nithum ni ah khan public health emergency anrak phuang diam cang kha asi.
India-ah cun n Delhi le Kerala-hna ah hmuhchuah a si, acoyah nih cun health expert teams hna cu bia tak tein hma lak ding ah nawl an sic ang, Monkeypox hi ram 81-ah a darh cang tiah news report ah langhter asi, mah zawtnak hrik kai lio hi vawlei pumpi ah minung 26,000 leng an um cang tiah report nih alanghter, atam deuh deuh ko lai tiah mithiam hna nih an chim fawn khi asi.
Iven nak ding le tuah ding ah:-
- Monkeypox zawtnak kai cu midang hna lak in adang te in umter cawlh ding,
- Hand sanitiser hman peng ding asi,
- Satpia/soap le ti hmang in thiangte in kut tawl tawn ding asi,
- Mask- hman philh lo ding asi,
- Zawtnak hrik kai hmuhchuah a um ah cun, a pawng ah disinfectant hmang in kah thianghlim ding asi,
Monkeypox zawtnak hrik kai le kai lo zong ah tuah ding mi hna cu:-
- Symtom ngei tiah nan intheih ah cun, zatlang mipi sin ah kal lo ding asi, test tuah cawlh ding asi,
- Zawtnak hrik kai mi hna he hmanrua/thil hmanti lo kha ahim bi kasi,
- Hrik kai tiah ruah mi hna pawngkam ah um lo ding asi,
World Health Organisation (WHO) nih Monkeypox hi public health emergency-ah arak phuang cang, mikip nih ralring ding ah bia cah asi fawn, WHO Director-General Tedros Adhanom Ghebreyesus nih WHO Emergency Committee tawlrel ning bantuk in, July 23 ah khan Monkeypox hi Public Health Emergency of International Concern (PHEIC) ah phuang asi, mah lio ah hin vawlei ram 71-ah hrik hi a darh cang khi asi, atu ah cun vawlei ram 81 ah arak darh manh cang khi asi, ram dang dang hna nih Monkeypox zawtnak doh ding ah hin, faktuk in hmalak cuah mah lio asi.