World News

Nihin Israel ram cu kum 4 chung ah vawi 5 nak ding rampi thimnak tuah than asi cang Ex-PM Benjamin Netanyahu arak comeback khawh lai maw?

Nihin Israel ram cu kum 4 chung ah vawi 5nak ding in thimnak ngeih than asi, Bible-nih arak chim bang in,” Ram nih thil abuar ah cun hruaitu hn an ithleng peng tawn,” (Phungthlukbia 28:2) ah achim bang in, Israel ram zong nih hruaitu hna an thleng peng ko, Prime Minister zong an ithleng peng ve fawn! Party dang dang a um ko hmanh ah, mah chung ah timnak atluk deuh mi hna tiin, phukhat (bloc) bantuk in tangti in, an parliament “Knesset” cu nawlngei nak tang ah umter tim asi, Conservative (hardline) Likud tuanpi tu parties le Liberal (Labor) pawl hi an tangti hna khi asi, fakpi in an cawlcang hna veve khi asi lio.

Nihin an ithim ding ah Hardliners le Liberals pawl hna cu, a ho deuh nih dah acoyah an tuah khawh lai timi cu, theih khawh asirih lo, Batya Levinthal- zohnak lei in, party hme hna an zoh ah hin:-

(1).LABOR : An mah hna hi center-left political party an si, thil tampi zalong in kal duh pawl, “Thiangkau pawl” kan ti bantuk deuh khi an si, Atu ah acoyah tlai lio PM Yair Lapid cu Yesh Atid party siin, centist – leftwing party, Labor party bantuk deuh an I nai ngai ko, Likud party si lo ah party lian 2nak asi, Yair Lapid nih hin nationalist PM Naftali Bennet cu kumkhat longte atuan hnu ah arak thleng asi, Bennet hi Netanyahu lei tang tawn, eihmuar ruang ah Netanyahu duh lotu asi, Labor party hi “HaAvoda” tiin an auh tawn, socially-democratic economy kalpi duhtu hna an si, Arabs/Palestinian pawl he zong umti pawi tilo mi hna an si.

Ngei atluk (same-sex marriage), gay pawl hna fa an lak khawh nak ah, midang chul/fabawm (surrogacy), ganja zuk khamh lo, Sabbath ni ah mipi caah bus service ter, buai peng nak in Palestinian pawl he, independent pek in hriamnam ngeihter lo, Isreal ram cu Juda ram siin, democracy ram bantuk in umter peng support asi, mah party hi khuapi ah um le middle-class societies hna nih an support tlangpi khi asi.

(2) MERETZ: Kum 1992 ah Left-wing party 3 hna nih an dir mi asi, Meretz cu Zionist thiamthiam asi, an zalongnak azual deuh deuh pawl an si fawn, Atu lio vawlei thangchonak le mino/youth hna duh lei phun in ihruainak kalpi duh, social-democratic, biaknak lei hruaitu bik um lo, human rights upat, biaknak kip zalongnak upat piak hna, two-state solution hna, West Bank lei ah Palestinian hote chenna hmuna Juda thil (assets) neih hren sak, green – environmentalism thlawptute an ni. Central Israel ramah an an tam deuh tlangpi khi asi.

(3) JEWISH HOME: An hruaitu Ayelet Shaked hna nih cun, ex-PM Benjamin Netanyahu hhruai Likud party cu, 1992 in an joint ve tlangpi asi, mah pawl nih hin Juda duh bak mi phun  an tam bik New Right party an ti, Yamina party he Jewish Home party an tuah, an mah nih hin Jewish thil cu nasa fakpi in cawisangtertu le larter tu an si, vawlei hmun dang ah Judah pawl, saphun/phun siter le saphun/phun siter lo zong ah lak duh pawl an si, Palestinian independent pek bak lo le West Bank in, Judah pawl chuah ter bak lo ding hna, terrorist phun in cawlcang mi hna cihmihter dih le economic liberalism an support, Judah phun ning tein um duhtu hna an si.

(4) YUSRAEL BEITUNU: Mah pawl hi Europe ram in settlement athial mi pawl, Judah hna nih an duh deuh hna, an hruaitu pa Avigdor Liberman cu Defense Minister arak si cang, duh sangtuk phun, Palestininian um tha duh lo mi pawl cu, duh tawk in doh peng duhtu bik an si, acoyah hnginhter tawntu hruaitu tuahtu tiah an titawn khi asi, Benjamin Netanyahu he duh ning atluk mi an si, raltha le fek ngai phun siin ram hruai nak ah zei hmanh tihnak ngei lo an si, 2018 election ah Netanyahu pawl chuah tak in, 1999 in secular siin, right-wing in an um cho kha asi, An party min umzia cu, “Israel hi kan ram a si” tihnak asi.

Netanyahu he acoyah tuah belte cu an duh lo, Juda nationalism fekte in tlaih siin, Israel ralkap hna cu an ral hna ready hlan ah thuat/doh (preemtive strike) khawhnak dan/dun ngei ding ah, Israel military dan/dun kalpi duhtu hna an si, Acoyah an tuah khawh ah cun, Iran, Lebanon le Syria pawl hna cu “Awih ti manh bak lo in” thuat/doh bak duhtu phun an si, Terrorist asi phawt cang ah cunt hah duh pengtu asi, West Bank ah Judah hna khuasak le um peng duhtu, two-state solution duh lotu, liberal economy duhtu an si, Russia in Israelis ah ithial lut, Russian holh hmangtu hna nih an support ngai khi asi.

(5) RA’AM : Israeli-Arab Mansour Abbas a dir khi asi, Israel ithimnak ah an tha kho ngai tawn, Abbas hi United Arab List an timi Judah thisen kai lo parties pawl ah Gen. Secy an si cang, kum 2019 ah cun Israel ithimnak ah an cuh ve, Islamic Party bantuk in ruah asi, far-left policy an support tlangpi, Ra’am timi cu Joint List nen, Arab party 3 an ifuntom khi asi, nain 2021 kum ah an keh darh hna, Israel ram ah Juda pa hruai acoyah cu, a vawikhat nak cawhpawlh acoyah arak um ve kha asi, Juda origin hna ram tiin Israel an pawmpi  asi, two-state solution pawm in, East Jerusalem cu Palestinian (West Bank & Gaza) khuapi ah ruah tlat pawmtu an si.

Palestinians jail tang mi vialte hna chuahter le an duh ning in an ram ah refugees kir ter, Israeli-Arabs miphun tlawm deuh pawmpi hna le Constitution bantuk in, Islamist or Israeli-Arabs bantuk in pawm duhtu hna an si, Ra’am party nih cun Arabs pawl hna cu right-wing acoyah arak chuah lo nak ding ah, vote thlak uar ding in an fawrh hna khi asi.

(6) HADAS- TA’AL: A dirtu Ayman Odeh nih 1988 ah politic a luhhnawh khi asi, far-left non-Zionist Arab party an si, Odeh nih hin Joint List joint in Gen. Secy ah arak um cang, Atu ah Ta’al party cu center-left an si, Ta’al nih cun Palestinian state independent an pawm, Hadash nih hin two-state solution a pawm fawn, mah hna nih hin kum 1967 hlan ah Palestinian ram umter duh in, West Bank in Juda chuahter dih duhtu hna an si, Wirkers’ right, environmental issue buaipi, social economy duhtu an si, Hadash voters hna cu Arab’s secular duhtu, Israel thlanglei ah um le Khrihfa hna an si tlangpi, Far-left Jewish voters an lak, an vote tawn tiah report asi. A ho nih dah acoyah an tuah khawh lai?? Peh than ding!